Żydzi w Polsce w okresie mandatu komunistycznego: 1945-89

Od czterdziestu do miliona polskich Żydów zaginęło podczas Holokaustu w Polsce lub dołączyło do polskich lub sowieckich grup partyzanckich. Kolejne 50 000 do 170 000 zostało repatriowanych ze Związku Radzieckiego po wojnie, a 20 000 do 40 000 z Niemiec (głównie ocalałych z obozów). Tak więc po wojnie w Polsce mieszkało od 180 do 240 tysięcy Żydów, głównie w Warszawie, Krakowie, Łodzi, Dzierżoniowie, Bielawie i Wrocławiu.

Niemal pod koniec wojny Żydzi zaczęli opuszczać Polskę. Było to napędzane przez odnowioną przemoc antysemicką, zwłaszcza masakrę kielecką w 1946 r., komunistyczną odmowę zwrotu przedwojennego mienia żydowskiego oraz chęć wszystkich europejskich Żydów do ucieczki ze społeczności podzielonych przez Holokaust. Życie w brytyjskim mandacie Palestyny. W latach 1945-1948 Polskę opuściło sto dwadzieścia tysięcy Żydów. Ich wyjazd był w dużej mierze zorganizowany przez działaczy syjonistycznych w Polsce, takich jak Adolf Berman (ocalały z warszawskiego getta) i Icchak Kukierman (litewski Żyd). Przez całą wojnę fałszowano dokumenty, działając jako łącznik z ruchem oporu w getcie w aryjskiej dzielnicy miasta) pod auspicjami na wpół tajnej organizacji zwanej Beriha (hebrajskie słowo oznaczające „ucieczkę”). Grupa była również odpowiedzialna za organizację przesiedleń Żydów ocalałych z Holokaustu w Rumunii, na Węgrzech, w Czechosłowacji i Jugosławii. W latach 1957-1959 nastąpiła druga fala emigracji z Polski, która zapoczątkowała ustroj komunistyczny.

Bund (Powszechny Związek Żydowskich Robotników Litwy, Polski i Rosji) brał udział w polskich wyborach parlamentarnych w sojuszu z Polską Partią Socjalistyczną (niekomunistyczną), jako jedyny poseł, pierwszy poseł Bundu w historii Polski, i kilka innych w zespołach regionalnych. Osiągnięcie to było jednak takie, że pod naciskiem władz komunistycznych przywódcy Bundu musieli „dobrowolnie” zlikwidować partię w latach 1948-1949, wbrew woli prawie wszystkich funkcjonariuszy partyjnych.

Dla pozostałych Żydów odbudowę życia żydowskiego w Polsce powierzono Centralnemu Komitetowi Żydów Polskich, który w okresie od października 1944 do 1950 roku udzielał społeczności żydowskiej pomocy prawnej, oświatowej i medycznej, a także organizował część działalności kulturalnej.

Religijna gmina żydowska kierowana przez Davida Kahane, pełniącego funkcję Naczelnego Rabina Polskich Sił Zbrojnych, działała na terenie całego kraju w latach 1945-1948, aż do wchłonięcia jej przez CKZP (Centralny Komitet Żydów Polskich). Jedenaście niezależnych żydowskich partii politycznych, z których osiem było legalnych, działało w latach 1949 i 1950 aż do ich przymusowego rozwiązania.

W latach 1944-1956 duża liczba polskich Żydów uczestniczyła w tworzeniu reżimu komunistycznego w kraju, zajmując między innymi kluczowe stanowiska w Biurze Politycznym Zjednoczonej Polskiej Partii Robotniczej (Jakub Berman i Hilary Mink, odpowiedzialny za stworzenie komunistycznego systemu gospodarczego) oraz w aparacie bezpieczeństwa Urząd Bezpieczeństwa (w skrócie UB i był rzeczywiście narzędziem represji). Inni Żydzi zajmowali także stanowiska dyplomatyczne i wywiadowcze, np. Marcel-Reich-Ranicki. Po 1956 roku w okresie stalinizacji w Polsce pod rządami Władysława Gomułki Ursad Bespieczenswa (Służba Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, znana też pod inicjałami SB) była tajną policją i agencją wywiadowczą utworzoną w PRL w 1956 r. Miało to na celu represje polityczne w Polsce. Kluczowym elementem odpowiedzialnym za to było prześladowanie i przetrzymywanie wielu Żydów, w tym Romana Romkowskiego (z domu Nathan Grunzabau-Kikiel), Jacka Rojańskiego (z domu Joseph Goldberg) i Anatole Fezina. został skazany na wieloletnie więzienie. Oficer SU Joseph Sviatlow (ur. Isaac Fleichfurb) opisał w wolnym europejskim radiu metody tortur stosowane przez SU, które doprowadziły do ​​jego rozwiązania w 1954 r., po ucieczce na Zachód.

W tym czasie powstało kilka żydowskich instytucji kulturalnych, m.in. utworzony w 1950 r. Państwowy Teatr Jidysz, kierowany przez Idę Kamińską, Instytut Historii Żydów, instytucja naukowa specjalizująca się w badaniach nad historią i kulturą Żydów polskich. Powstała także gazeta w języku jidysz Wszyscy Sztyme („Głos Ludu”).

1967–1989

W 1967 r., po wojnie sześciodniowej, w której Izrael walczył z państwami arabskimi, komunistyczny rząd Polski zerwał stosunki dyplomatyczne z Izraelem. Do 1968 roku większość z czterdziestu tysięcy Żydów pozostających w Polsce mocno zintegrowała się z polskim społeczeństwem, ale w tym roku Żydzi padli ofiarą zorganizowanej przez państwo kampanii opartej na założeniu, że ludność żydowska zdecydowanie sympatyzuje z syjonizmem, a zatem jest nielojalna wobec Polska. Komunizm.

W marcu 1968 r. demonstracje studenckie w Warszawie, podsycane powszechnym niezadowoleniem z reżimu komunistycznego ( kryzys polityczny w Polsce 1968 r. ), Dały rządowi Gomułki okazję do odwrócenia powszechnych nastrojów antyrządowych.

W ten sposób szef ochrony Mieczysław Moczar wykorzystał sytuację do rozpętania w prasie państwowej propagandy antysemickiej (choć oficjalnie używano słowa „syjonista”). Ta „antysyjonistyczna” kampania państwowa doprowadziła do wydalenia Żydów z Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (Partii Odrębnej) i nielicznych pozostałych żydowskich profesorów lub profesorów w szkołach i na uniwersytetach. Z powodu tych wszystkich nacisków 25 000 Żydów zostało zmuszonych do emigracji w latach 1968-1970. Chociaż kampania była skierowana do Żydów, którzy od początku współpracowali z reżimem stalinowskim i ich rodzin, dotknęła większość Żydów, którzy pozostali w Polsce. ich wygląd.

Kryzys polityczny w Polsce w 1968 r. miał wiele konsekwencji, ponieważ wydarzenia i późniejsza propaganda antysemicka znacznie nadszarpnęły reputację Polski za granicą, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych. Wielu polskich intelektualistów sprzeciwiało się antysemickiej propagandzie rządu. W tym czasie wielu imigrantów z Polski do krajów kapitalistycznych (Żydów i nie-Żydów) założyło organizacje polityczne przeciwko polskiemu reżimowi komunistycznemu, co wzmocniło opór w kraju.

W latach 70. wielu działaczy żydowskich przyłączyło się do konspiracji antykomunistycznej. Najwybitniejszym z nich był Adam Michnik (założyciel Geszety Wyborza), jeden z założycieli KOR-u. Kiedy reżim komunistyczny upadł w Polsce w 1989 r., w Polsce pozostało zaledwie od pięciu do dziesięciu tysięcy Żydów, z których wielu ukrywało swoje pochodzenie.

od 1989 r

Po upadku komunizmu w Polsce stopniowo odradzało się żydowskie życie kulturalne, społeczne i religijne. Wiele wydarzeń historycznych związanych z II wojną światową i okresem komunistycznym, które były ukrywane przez sowiecką cenzurę, zostało ujawnionych i publicznie zbadanych (rzeź w Jedwabnem, masakra w Koniuczach, masakra kielecka, stosunki między Polakami a Żydami w czasie wojny itp. itp.).

Według forum walki z antysemityzmem, w okresie od stycznia 2001 do listopada 2005 w Polsce doszło do 18 incydentów antysemityzmu, bez większych incydentów, a ostatni rzeczywiście miał miejsce w 2003 roku. Jednak według badania przeprowadzonego w 2005 r., w którym konsultowano Polaków na temat ich relacji z innymi krajami, odsetek ludności o poglądach antysemickich jest znacznie wyższy niż w innych krajach europejskich. 45% ankietowanych wyraziło antysemityzm, 18% sympatię, 29% obojętność, a pozostałe 8% było niepewnych. Inny sondaż ze stycznia 2004 roku wykazał, że 40% Polaków uważa, że ​​ich kraj, w którym mieszka mniej niż 300 000 Żydów z ogólnej liczby 39 milionów mieszkańców, jest „rządzony przez Żydów”.

Żydowskie życie religijne odrodziło się dzięki Fundacji Ronalda Laudera, polska gmina żydowska zatrudnia dwóch rabinów, prowadzi niewielką sieć żydowskich szkół i kolonii letnich, wydaje czasopisma, organizuje różne imprezy kulturalne. W 1993 roku powstał Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Polsce, którego celem jest organizowanie życia religijnego członków gmin w kraju.

Na Uniwersytecie Warszawskim i Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie utworzono programy religioznawstwa żydowskiego, zajmujące się tematyką kultury i historii Żydów, skierowane do prawie wyłącznie katolickich studentów. Ponadto polski rząd zamierza sfinansować budowę muzeum historii polskich Żydów w Warszawie.

Polska jako pierwsza z krajów bloku komunistycznego (wszystkie kraje komunistyczne z wyjątkiem Rumunii) zerwała stosunki dyplomatyczne z Izraelem w 1967 roku w wyniku wojny sześciodniowej, wznowiła je w 1986 roku i całkowicie je odbudowała w 1990 roku. Stosunki między Polską a Izraelem stopniowo ulegają poprawie w wyniku wzajemnych wizyt prezydentów i ministrów spraw zagranicznych obu krajów.

W ostatnich latach w Polsce odbywa się wiele wydarzeń upamiętniających Holokaust. We wrześniu 2000 roku władcy Polski, Izraela, Stanów Zjednoczonych i wielu innych krajów (w tym m.in. książę Hassan z Jordanii) świętowali otwarcie w mieście Auschwitz (niedaleko byłego obozu koncentracyjnego Auschwitz). Zrekonstruowana Synagoga Chewra Lomde Misznajot i Centrum Żydowskie w Oświęcimiu. Jedyna synagoga w Oświęcimiu, która przetrwała wojnę (jak na ironię, miasto Oświęcim przed wojną zamieszkiwała ośmiotysięczna społeczność żydowska, która została zmasakrowana jak wszyscy Żydzi w Polsce) wraz z Centrum Kulturalno-Oświatowym oferują Żydom z całego świata na całym świecie miejsce modlitwy i poznania życia społeczności żydowskiej miasta, które zapewniają przestrzeń. Synagoga była pierwszym majątkiem gminy w całym kraju, który został zwrócony gminie żydowskiej dzięki ustawie z 1997 r. zezwalającej gminie na zwrot mienia żydowskiego. Dodatkowo od 1997 roku corocznie obchodzony jest Marsz Życia, spacer z Auschwitz do Birkenau, aby uczcić i upamiętnić wszystkie ofiary Holokaustu, w tym młodych Polaków, katolików i Żydów oraz młodych Żydów z całego świata. Świat, zwłaszcza Izrael i Stany Zjednoczone, uczestniczy. Co roku organizowane są również imprezy o charakterze ogólnym, takie jak Krakowski Festiwal Kultury Żydowskiej.