Kosmiczne eksplozje interesują naukowców

Co mają wspólnego krowa, koala, wielbłąd, diabeł tasmański, a teraz szczygieł?

Są to pseudonimy nadane klasie eksplozji kosmicznych, których naukowcy nie potrafią wyjaśnić.

„Kiedyś nazywaliśmy te rzeczy nazwami zwierząt dla zabawy” – powiedział Daniel Birley, astronom z Liverpool John Moores University w Anglii.

Zięby zaobserwowano 10 kwietnia za pomocą Obserwatorium Palomar w Kalifornii. Kilka tygodni później Burley i jego koledzy potwierdzili, że dorównuje swoim rówieśnikom. Był także pierwszym znalezionym poza galaktyką.

Wybuchy są technicznie nazywane szybkimi i świecącymi transjentami niebieskiego światła lub LFBOT. Są jaśniejsze niż supernowe (gdy gwiazdy eksplodują). Jest bardzo gorący, do 40 000 stopni Celsjusza, dlatego emituje „niebieskie” światło.

„Zwykle supernowe zapalają się i gasną w ciągu tygodni lub miesięcy” – powiedział Dean Copegans, astronom z University of Warwick w Anglii. „Te LFBOTy zapalają się w ciągu zaledwie trzech do czterech dni i blakną w znacznie szybszych skalach czasowych”.

Jako pierwsza została odnaleziona krowa w 2018 roku, której nazwa pochodzi od ciągu liter i numeru, który został jej automatycznie przypisany: AT2018krowa.

AT2023fhn (Finch) jest najnowszym, a swoją nazwę zawdzięcza badaniu przeprowadzonemu przez Ashleya Krimsa, astrofizyka z Radboud University w Holandii. Badanie Chrimes pokazuje, że Finch został znaleziony w przestrzeni międzygalaktycznej w pobliżu dwóch potencjalnych galaktyk macierzystych.

„To jest w promieniu trzech do czterech razy większym niż promień galaktyk” – powiedział Kremes. „Z tej odległości nie spodziewałbyś się wielu lub żadnych gwiazd”.

Może to pomóc astronomom wyjaśnić, czym jest LFBOT. Najbardziej obiecującym pomysłem jest to, że jest to gigantyczna gwiazda, około 20 razy masywniejsza od naszego Słońca, która przeszła nieudaną supernową z czarną dziurą tworzącą się w jej jądrze. Jeśli gwiazda jest wystarczająco masywna, może zapaść się w czarną dziurę, zamiast eksplodować jako supernowa. Skutkuje to potężnymi odrzutowcami, które wystrzeliwują na zewnątrz i są wykrywane jako LFBOT.

Finch może sprawiać problemy dla tego modelu. „Jest bardzo daleko od dwóch pobliskich galaktyk” – powiedział Kremes. „Masywna gwiazda nie powinna się tam dostać”, chyba że w pobliżu znajduje się niewidoczna gromada gwiazd. Inną możliwością jest to, że LFBOT są zaburzeniami pływowymi, w których czarna dziura pochłania materię z gwiazdy towarzyszącej, świecąc przy tym jasno. „Ale to również ma pewien problem, ponieważ nie oczekuje się, że masywne czarne dziury istnieją poza galaktykami” – powiedział Kremes.

Znalezienie większej liczby pozagalaktycznych LFBOT może dostarczyć wskazówek co do ich pochodzenia.

Autor: Jonathan O’Callaghan