Starcie Dudy z Tuskiem przybliża Polskę do kryzysu instytucjonalnego w pierwszym miesiącu rządów liberałów Międzynarodowy

Pierwszy miesiąc nowego koalicyjnego rządu Donalda Tuska w Polsce był burzliwy. Konflikt pomiędzy liberalną władzą wykonawczą a instytucjami kontrolowanymi przez ultrakonserwatywną Partię Prawo i Sprawiedliwość (PiS) jest ciągły. Wszelkie wysiłki na rzecz przywrócenia praworządności i…

Pierwszy miesiąc nowego koalicyjnego rządu Donalda Tuska w Polsce był burzliwy. Konflikt pomiędzy liberalną władzą wykonawczą a instytucjami kontrolowanymi przez ultrakonserwatywną Partię Prawo i Sprawiedliwość (PiS) jest ciągły. Wszelkie wysiłki mające na celu przywrócenie praworządności i odzyskanie władzy instytucji publicznych toczą się w instytucjach takich jak Trybunał Konstytucyjny i głowa państwa zajmowana przez prezydenta Andrzeja Dudę. Kraj stoi na krawędzi kryzysu, w którym należy dokonać pewnego manewru, kwestionując jednocześnie legitymację niektórych instytucji i ich decyzje.

W ostatnich tygodniach doszło do dramatycznych scen, m.in. do zatrzymania w ubiegły wtorek w Pałacu Prezydenckim byłego ministra spraw wewnętrznych Mariusza Kamińskiego i byłego wiceministra Macieja Vasica pod zarzutem nadużycia władzy. Duda próbował ich chronić, ale pod nieobecność prezydenta do pałacu wkroczyła policja. Rozdziały takie jak Przycupnięty Siedziba mediów publicznych przez przedstawicieli PiS, aby zapobiec zmianie menedżerów. Najnowszym epizodem ostatnich dni jest odmowa opuszczenia urzędu przez Prokuratora Krajowego po decyzji Ministra Sprawiedliwości Adama Bodnera o jego zastąpieniu. Wszystko to dzieje się dzięki namowom szefa PiS Jarosława Kaczyńskiego, któremu w zeszłym tygodniu udało się wywołać masową demonstrację w mroźnej Warszawie.

Duda i Tusk, którzy stoją na czele dwóch kluczowych agencji rządowych, spotkali się w poniedziałek. Podczas spotkania wyszło na jaw, że między nimi doszło do konfliktu. Występując oddzielnie, Prezydent zwrócił się do premiera, aby „proszę zaprzestać prób łamania prawa”. „Czy się to komuś podoba, czy nie, jego zespół będzie nadal przywracał prawo i porządek” – odpowiedział szef rządu.

Po ośmiu latach ultrakonserwatywnego rządu, który dążył do konsolidacji liberalnych rządów w ciągłym konflikcie z Brukselą, w październiku zeszłego roku wybory wygrała koalicja trzech liberalnych mocarstw, obiecując przywrócenie praworządności. Partnerzy – koalicja partii centroprawicowych z mniejszością socjaldemokratyczną – wiedzieli, że przedsięwzięcie nie będzie łatwe. Władze PiS na czele kluczowych instytucji umieściły partyjnych lojalistów, a część z tych stanowisk jest chroniona do końca kadencji, jak ma to miejsce w przypadku Trybunału Konstytucyjnego. Każda nowa ustawa wymaga podpisu Dudy, który zrezygnował z mandatu PiS, wyraził lojalność wobec partii i przestrzegł, że nie zawaha się skorzystać ze swojego prawa weta.

W obliczu tej panoramy Tusk i jego ludzie analizują przepisy w poszukiwaniu luk i opracowują strategie, które pozwolą im osiągnąć swoje cele, zaczynając od obiecanego oczyszczenia instytucji kontrolowanych przez PiS. Stanley Bill, profesor polonistyki na Uniwersytecie w Cambridge i założyciel serwisu Notatki z Polski, podkreśla szkody wyrządzone instytucjom przez PiS, krytykuje jednak pierwsze kroki rządu mające na celu ich naprawę: „Podejście ma charakter konfrontacyjny i ma na celu pokazanie siły, szybkie działanie i, w razie potrzeby, na granicy prawa lub, jak to konieczne, sąd już orzekł, że w niektórych przypadkach jest to nielegalne” – mówi. Podobnie jak pierwsza próba rządu zwolnienia z kierownictwa mediów publicznych. Naukowiec dostrzega ogromne wyzwania stojące przed administracją, ale ostrzega przed niebezpieczeństwem sięgania po „te same metody, jakich używa PiS w celu upolitycznienia tych instytucji”.

Więzieni politycy

W pozostałych sprawach Duda i Tusk odnieśli się w poniedziałek do zapowiedzianej przez Bodnera w ubiegły piątek zmiany prokuratora krajowego Dariusza Barskiego. Sprawa o najwyższe stanowisko w ministerstwie spraw publicznych po prokuratorze generalnym – obecnie szefie sądownictwa – ilustruje ruchy polityczno-prawne ostatnich tygodni. Duda twierdzi, że powołanie nowego prokuratora krajowego wymaga konsultacji z prezydentem, co nie miało miejsca, o czym poinformował po konsultacji Trybunał Konstytucyjny. Bodnar twierdzi jednak, że nominacja dokonana przez PiS w 2022 r. jest nielegalna i zapewnia, że ​​jedynie zweryfikował ten fakt i wyznaczył osobę, która będzie pełnić tę funkcję do czasu wyłonienia stałego zastępcy. Pytany przez liberałów o uznanie go w służbie PiS, Trybunał Konstytucyjny nakazał zawieszenie zastępstwa Barskiego, a Bodnar nazwał tę decyzję „wadliwą”.

Aresztowanie Kamińskiego i Wasika to kolejny przykład podziału na liberałów i ultrakonserwatystów. W grudniu sąd skazał ich na dwa lata więzienia za nadużycie władzy w związku z oszustwem dotyczącym zmiany klasyfikacji gruntów w 2007 roku. Duda ułaskawił ich w 2015 r., ale niezależna od PiS Izba Sądu Najwyższego unieważniła ich ułaskawienie. Ostatnie zdanie jeszcze nie zapadło. Po uwięzieniu byłych posłów Duda rozpoczął procedury o nowe ułaskawienie, które jednak zamiast skorzystać z przysługującej mu amnestii, ma ona skutek natychmiastowy. Prezydent powiedział dziś w środę

Tymczasem PiS uczynił z nich symbol autorytaryzmu nowego rządu, traktując ich jak więźniów politycznych i w ironiczny sposób zaapelował do Brukseli o interwencję. Poza tą kampanią polityczną istnieje zagrożenie, które ultrakonserwatywna poseł Elżbieta Witek wysunęła po wtorkowym przyjęciu ustawy budżetowej, którą PiS poparł: „Przyjmując budżet w obecności 458 posłów, mogą go bardzo szybko zrealizować. Sejm [la Cámara baja] „Zachował się niezgodnie z konstytucją, dlatego zatwierdzone ustawy również są niezgodne z konstytucją”. Chodzi o zdelegalizowanie decyzji niekompletnego parlamentu, ponieważ aresztowani nie zostali przeniesieni. W tle jeszcze poważniejsze zagrożenie: jeśli 29 stycznia Duta nie znajdzie się w harmonogramie finansów publicznych, może on rozwiązać izby i rozpisać wybory.

Projekt ustawy przewiduje zaostrzenie konfliktu pomiędzy rządem a Trybunałem Konstytucyjnym. pomiędzy administracją a głową państwa. pomiędzy opozycją a większością parlamentarną. „Mamy bardzo chaotyczny okres, w którym konflikt będzie się nasilał i istnieje poczucie, że istnieją dwie zupełnie odrębne rzeczywistości prawne” – mówi przez telefon naukowiec.

Jakub Zaracewski, Koordynator ds. badań Think tank Berlińska Democracy Reporting International zgadza się, że „sytuacja jest poważna”. „Nigdy w Polsce po 1989 r [el fin del comunismo] „Przekazanie władzy było bardzo wrogie i widział, jak wschodząca władza polityczna nadużywa instytucji państwowych do sabotowania nadchodzącego rządu” – mówi. Przestrzega jednak przed narracją „dwóch Polski, dwóch systemów prawnych, dwóch porządków konstytucyjnych”, która jego zdaniem faworyzuje PiS. „Tak naprawdę jest tylko jeden ważny i prawidłowy porządek prawny, a potem jest alternatywa, którą PiS próbował stworzyć, aby utrzymać władzę” – czytamy w wymianie mailowej.

Eksperci ds. praworządności uznają, że część decyzji rządu Tuska jest „tylko z technicznego punktu widzenia legalna”, a inne wręcz „łamią prawo”. „Chociaż chciałbym, żeby było inaczej, wydaje mi się, że ze względu na umocnienie się byłej partii rządzącej i wszystkie pułapki, jakie zastawiła, potrzebne są pewne twarde elementy” – zauważa. W tej kolejności „Financial Times”. Ten wtorek: „W obliczu skali zadania wyrwania kluczowych instytucji z rąk nominatów PiS i prezydenta stojącego po stronie opozycji, cel uświęca środki”.

Jedynie kilka niespodziewanych wydarzeń lub wybory lokalne w kwietniu i wybory europejskie latem mogłyby złagodzić napięcie. Na razie liberałowie pomimo wątpliwych wyników utrzymują w sondażach popularność. Czas pokaże, czy PiS podtrzyma swoje stanowisko, czy też złagodzi swoje stanowisko, aby zaapelować do niezdecydowanych wyborców.

Śledź wszystkie informacje międzynarodowe Facebook I Xlub wewnątrz Nasz cotygodniowy biuletyn.