W nowym klimacie przemocy i porwań: siedem lat porozumienia pokojowego

Porozumienie pokojowe osiągnięte przez rząd Kolumbii i byłe Rewolucyjne Siły Zbrojne Kolumbii (FARC) w dniu 24 listopada 2016 r. przekroczyło połowę 15-letniego horyzontu wyznaczonego na jego wdrożenie; Droga pełna wybojów i podjazdów. Wytchnienie, jakie nastąpiło po podpisaniu porozumienia w Teatro Colon w Bogocie, zakończyło się uściskiem dłoni ówczesnego Prezydenta Republiki Juana Manuela Santosa i ostatniego przywódcy grupy wywrotowej Rodrigo Londoño – znanego pod pseudonimem. Tymoszenko Zanim wkroczył w życie bez broni – skurczył się.

Kraj stoi w obliczu nowej atmosfery przemocy, szczególnie na obszarach, gdzie obecne są grupy dysydenckie, takie jak Centralny Sztab Generalny, i inne nielegalne organizacje, takie jak Armia Wyzwolenia Narodowego – ostatnia uzbrojona rebeliantka – i Klan del Golfo – grupa byłych grup paramilitarnych powiązanych z handlem narkotykami, które dominują w nielegalnym przekraczaniu migrantów przez Darien Gap i które przez lata od demobilizacji większości członków FARC skonsolidowały się i rozproszyły jak mrówki.

Liczby porwań są podobne do tych sprzed dziesięciu lat, kiedy nadal istniała największa nieregularna armia Kolumbii. Na obszarach oddalonych od władzy centralnej społeczności borykają się z przymusowymi wysiedleniami, więzieniami i wymuszeniami. Tylko pomiędzy poniedziałkiem a środą tego tygodnia pięć masakr i dwa morderstwa przywódców społecznych po raz kolejny pokazało tę rzeczywistość, która przez pewien czas wydawała się nieszczęściem przeszłości. Zanim rany powstałe po ponad półwieczu konfliktu się zagoiły, otworzyły się kolejne.

W gminach takich jak Cartagena del Chira (Caqueta) czy Tepo (Norte de Santander) w regionie Catatumbo, głównej enklawie uprawy koki w regionie przygranicznym z Wenezuelą, burmistrzowie zostali zmuszeni do opuszczenia wygnania ze względu na groźby. Rdzenni mieszkańcy i Afro-Kolumbijczycy również nadal dźwigali ciężar wojny. wiceprezydent Markiz Francji Przyznał, że konieczne jest osiągnięcie bardziej wymiernych osiągnięć w zakresie separacji etnicznej zawartej w porozumieniu pokojowym.

Obecne prześwietlenie konfliktu stanowi tło dla wdrożenia przy nieśmiałym i wątpliwym postępie w rządzie byłego prezydenta Ivana Duque, następcy Santosa. Siedem lat po podpisaniu umowy z FARC prezydent Gustavo Petro, pierwszy lewicowy prezydent współczesnej Kolumbii, stoi przed poważnymi wyzwaniami związanymi z przyspieszeniem kompleksowej reformy obszarów wiejskich i osiągnięciem transformacji propagowanej przez siebie polityki antynarkotykowej, co stanowi dwa z głównych punktów tekstu. .

Obydwa wyzwania krzyżują się z naciskiem na osiągnięcie wszechstronnego pokoju i jednoczesnymi negocjacjami z licznymi nielegalnymi grupami zbrojnymi i gangami przestępczymi, które osiągnęły niewielki postęp i poniosły wiele niepowodzeń, czego dowodem jest niedawne odwołanie komisarza ds. pokoju Danilo Ruedy.

***

Brak równego dostępu do ziemi jest przyczyną konfliktu zbrojnego, który zakorzenił się w Kolumbii i stanowi jedną z największych luk we wdrażaniu Konwencji. Dokument rozważa „strukturalną transformację wsi”, ze szczególnym uwzględnieniem płci i odpowiedniego użytkowania gruntów. Posiadanie tytułów własności jest nie tylko bezpieczniejsze, ale także bardziej produktywne w kraju dotkniętym paradoksem bycia potęgą rolniczą, w której 28 na 100 rodzin jest zagrożonych głodem.

Aby to osiągnąć, nakazał utworzenie funduszu gruntów na rzecz kompleksowej reformy obszarów wiejskich o powierzchni 3 mln hektarów oraz zakrojoną na szeroką skalę sformalizowanie małych i średnich nieruchomości wiejskich o dodatkowe 7 mln ha. Z tych gruntów prezydent Petro twierdził w lipcu zeszłego roku, że przeznaczył milion, co jest niedokładną liczbą, która wywołała kontrowersje w samej Radzie Ministrów i została skorygowana do 240 000 hektarów. Według danych wynosi obecnie 450 640 Oficjalny księgowy Które utworzyło Ministerstwo Rolnictwa chcące poprawić przejrzystość po zamieszaniu. Z 3 milionów znajdujących się w funduszu przypada 61 255 hektarów, co stanowi 12% docelowej wielkości 500 000 hektarów wyznaczonej przez rząd na ten rok.

Specjalny przedstawiciel Sekretarza Generalnego ONZ i szef Misji Weryfikacyjnej ONZ w Kolumbii Carlos Ruiz Massieu zwraca uwagę, że reforma rolna na początku była opóźniona. Na szczęście obecny rząd traktuje to priorytetowo. W rzeczywistości postęp w reformie obszarów wiejskich jest obecnie większy niż kiedykolwiek wcześniej” – stwierdził w wywiadzie dla gazety „El Pais”.

Ze swojej strony była minister rolnictwa w rządzie Petro Cecilia Lopez przestrzegła, że ​​nadal brakuje koordynacji pomiędzy podmiotami odpowiedzialnymi za reformę w międzyinstytucjonalnym systemie koordynacji, obowiązkowym mechanizmie, który umożliwił realizację Narodowego Planu Rozwoju. Jest także zaniepokojony lukami we wszechstronnym pokoju, które pogłębiają i tak już wyboistą drogę do przestrzegania porozumienia z FARC.

„Przemoc wyrządza największe szkody na wsi. Dziś wracamy do historii, którą opowiadają sami właściciele ziemscy o ludziach, którzy nie wracają do swoich gospodarstw, zwłaszcza dużych rolników, takich jak uprawiający ryż czy palmę. To bardzo niebezpieczna historia, to to historia, która powtarza się ponownie przed procesem pokojowym, i historia drobnych rolników.” „Rolnicy, którzy byli ofiarami masakr i porwań. Czy znowu jesteśmy w stanie wojny? To pytanie zasługuje na odpowiedź rządu”.

***

Nasilający się konflikt w regionach nie tylko stwarza zagrożenie dla wsi, ale także utrudnia przerwanie łańcuchów nielegalnego handlu narkotykami, będącego główną siłą finansową ugrupowań zbrojnych. Porozumienie pokojowe podniosło potrzebę znalezienia ostatecznego i kompleksowego rozwiązania problemu nielegalnych narkotyków, począwszy od produkcji aż po konsumpcję, jako problemu zdrowia publicznego.

Wysiłki skupiły się bardziej na kompleksowym krajowym programie zastąpienia upraw do nielegalnego wykorzystania niż na kompleksowych strategiach zapobiegania i interwencji przeciwko konsumpcji, krajowym systemie opieki nad konsumentami i innych środkach uwzględnionych w porozumieniu. Liczby pokazują sterylne wyniki.

Jak wynika z raportu Zintegrowanego Systemu Monitorowania Nielegalnych Upraw ONZ (Simci), pod koniec 2022 r. kraj ten ustanowił nowy rekord plonów koki, zasadzając 230 000 hektarów w porównaniu z 204 000 hektarami w roku poprzednim. Według Kolumbijskiego Obserwatorium ds. Narkotyków w latach 2012–2022 przymusowo wyeliminowano 843 905 hektarów upraw koki, ale w tym samym okresie powierzchnia upraw wzrosła o 327%. Zrobiłem krok do przodu i trzy do tyłu.

Ana Maria Rueda, analityk polityki narkotykowej, ubolewa, że ​​program substytucji nie osiągnął swoich celów. Dodał: „Mimo że osiągnął postęp na poziomie operacyjnym i inwestycyjnym, wyniki są zerowe”. Planowi nie udało się zmniejszyć zależności rodzin od upraw przeznaczonych do nielegalnego wykorzystania. „To bardzo niefortunne” – wyjaśnia.

Kiedy program się narodził, istniał dostęp do obszarów, które wcześniej nie były możliwe ze względu na kontrolę sprawowaną przez Rewolucyjne Siły Zbrojne Kolumbii. Jednak obszar ten skurczył się z powodu obecności innych grup zbrojnych w gminach produkujących, gdzie poziom ubóstwa jest wyższy niż średnia krajowa.

„Państwo za pomocą siły publicznej i innych instytucji nie przybyło lub nie przybyło z taką siłą, jakiej oczekiwano. „Niestety obecne na terenach grupy zbrojne wzmacniają swoje pozycje lub rozszerzają swoje wpływy w lokalnych społecznościach, więc bezpieczeństwo i początkowe korzyści, które przewidywano wraz z podpisaniem porozumień, z czasem zaczynają być tracone”.

Rueda, która jest także badaczką w Fundacji Idee dla Pokoju, uważa, że ​​kwestia narkotyków na konwencji nie ma już zbyt wiele do powiedzenia. „Wyzwanie polega na tym, jak renegocjować z rodzinami chłopskimi i zbudować relacje oparte na zaufaniu, których nie było za poprzedniego rządu. Jest w tym wielka szansa, ale nie została ona wykorzystana.”

Prezydent Petro broni konieczności zmiany strategii antynarkotykowej. W swoim pierwszym przemówieniu do światowych przywódców na Zgromadzeniu Ogólnym ONZ we wrześniu 2022 roku oświadczył, że „wojna z narkotykami poniosła porażkę”. Rok później uruchomił nową krajową politykę „tlenową” dla rolników, wspierając jednocześnie przejście na rolnictwo. Legalna gospodarka i „dławienie” organizacji przestępczych. Celem jest ograniczenie do 2026 r. 90 000 hektarów upraw koki do nielegalnego wykorzystania. „Wniosek wskazuje właściwe miejsce, ale nie sugeruje, w jaki sposób kraj stworzy potencjał państwa, aby móc realizować te cele”. Ekspert podkreśla.

***

Wyraźny postęp odnotowano w dziedzinie udziału w życiu politycznym. Partia Komunistów, złożona z byłych członków Rewolucyjnych Sił Zbrojnych Kolumbii (FARC), kończy drugą kadencję w Kongresie Republiki, mając pięć mandatów w Senacie i pięć w Izbie Reprezentantów do 2026 r. W tym roku będą musieli przekonać wyborców do utrzymania swoich mandatów. W ostatnich wyborach do organów legislacyjnych, po czterech latach opóźnienia, utworzono szesnaście mandatów pokojowych obsadzonych przez przedstawicieli ofiar.

Tymczasem pozostali sygnatariusze porozumienia mogli rozpocząć nowe życie, bez ciężaru broni. „Niezbędna była współpraca międzynarodowa. „Wspierali nas w inicjatywach produkcyjnych związanych z budownictwem mieszkaniowym, takich jak fabryka bloków, warsztat stolarski oraz przenośnik z ciężarówką i wywrotką” – świętuje Abelardo Caicedo, jeden ze 162 sygnatariuszy Region Tierra Grata, w prowincji przystanek.

Ale Caicedo wyjaśnia, że ​​remiksowanie nie wszędzie ma tę samą twarz. Niektóre obszary regionalne stały się przedmiotem przymusowych wysiedleń, np. region Vistahermosa (Meta), z którego w lipcu zeszłego roku zmuszone były do ​​ucieczki dziesiątki rodzin. Według danych Instytutu Rozwoju i Studiów nad Pokojem w IndiPaz od podpisania porozumienia pokojowego zginęło 402 sygnatariuszy i 1561 przywódców społecznych.

Misja Weryfikacyjna ONZ w Kolumbii podkreśla osiągnięcia, takie jak skonsolidowanie raportu końcowego Komisji Prawdy i Specjalnego Sądownictwa dla Pokoju (JEP), mechanizmu sprawiedliwości okresu przejściowego w odniesieniu do przestępstw popełnionych przed dniem 1 grudnia 2016 r., w ramach kompleksowego ustalania faktów reżim. Sprawiedliwość, zadośćuczynienie i brak powtórzeń.

„Fakt, że były rebeliant zgodził się popełnić zbrodnie wojenne zaledwie kilka lat po zawarciu porozumienia pokojowego, jest czymś historycznym, co nie zdarza się również w wielu częściach świata. Następują bardzo ważne wydarzenia” – podkreśla Ruiz Massieu.

Angela Maria Ballesteros, matka Angeli Yesenii Brenes, mieszkanki Roncesvalles (Tolima) zamordowanej 11 lipca 2002 roku, zgadza się co do wagi podjęcia kroków w kierunku pojednania. „Dla mnie ten proces był bardzo cenny, bo pomógł mi zagoić wiele ran w spotkaniach ofiar z urzędnikami. Przebaczać się uczy. To tak, jakbym odpoczęła, zdjęto mi ciężar z ramion, ale żałuję, że wcześniej Poszedłem do „Mam nadzieję, że ujawnią mi prawdę, na którą czekałem o śmierci mojej córki”.

Zdaniem Organizacji Narodów Zjednoczonych porozumienie w sprawie porozumienia pokojowego, być może najnowsze na świecie, stanowi osiągnięcie historyczne. „Wzywamy do odnowienia zobowiązania do podwojenia wysiłków, szczególnie w obszarach, które zostały porzucone, oraz do ochrony tego, co zostało osiągnięte. Myślę, że do tego wszyscy dążymy „, podsumował Carlos Ruiz Massieu, przedstawiciel Sekretarza Generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Subskrybuj tutaj Do biuletynu EL PAÍS o Kolumbii i Tutaj na kanale na WhatsAppI zdobądź wszystkie klucze do informacji o bieżących wydarzeniach w kraju.