W projekcie badawczym prowadzonym przez CEU UCH badacze z sześciu krajów przeanalizowali kryzys praworządności w Unii Europejskiej.

Pluralizm mediów, niezależność sądownictwa, walka z korupcją i aktywizmem społecznym oraz ochrona słabszych grup społecznych. Tymi obszarami badawczymi zajmuje się międzynarodowy projekt badawczy „Kryzys prawa w Unii Europejskiej” kierowany przez Susanę Sanz Caballero, profesora Jeana Monneta na CEU Cardenal Herrera University (CEU UCH). Zespół szesnastu badaczy z ośmiu europejskich uniwersytetów mapuje fundamentalne naruszenia przepisów prawa w Unii Europejskiej, ze szczególnym uwzględnieniem sześciu krajów: Węgier, Polski, Chorwacji, Estonii, Hiszpanii i Włoch. Ten proces kryzysu wartości demokratycznych skupi się na badaniach fenomenologii epidemiologicznej, finansowanych przez Ministerstwo Nauki i Innowacji oraz Generalitat Valenciana.

Według Susanny Sanz, profesor międzynarodowego prawa publicznego na CEU UCH, przewodniczącej Katedry Jeana Monneta: „W historii budownictwa europejskiego były inne kryzysy, ale obecna sytuacja jest bezprecedensowa, ponieważ teraz ważność wartości demokratycznych, w tym m.in. w artykule 2 Traktatu o Unii, wpływa na przetrwanie Unii Europejskiej jako podmiotu politycznego. Kwestionowana jest konieczność, legitymacja i znaczenie zjednoczonej Europy. W następstwie tego kryzysu tożsamości wzrost populistycznych i ksenofobiczne partie i stagnacja gospodarcza spowodowana m.in. kryzysem finansowym i masowym napływem imigrantów są postrzegane przez niektóre sektory jako zagrożenie.

Do analizy tego kryzysu podstaw praworządności w Unii Europejskiej zespół badawczy wybrał badane kraje na podstawie różnych reprezentatywnych kryteriów: Włochy, jeden z krajów założycielskich Unii; Hiszpania, wkraczająca w lata 80.; Dwa kraje, w których ataki na wspólne wartości są obecnie najbardziej intensywne, to Polska i Węgry; Dwa wcześniejsze państwa, Estonia, państwo, które przystąpiło w tym samym czasie jako przypadek kontrolny; I ostatnie państwo, które przystąpiło do Unii Europejskiej: Chorwacja. „O powadze tego kryzysu świadczą niedawne orzeczenia polskiego Trybunału Konstytucyjnego podające w wątpliwość stosowanie zarówno prawa unijnego, jak i Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w tym kraju” – podkreśla prof. Susanna Sanz.

Niezgodny od 2010 roku i po Covid-19

Jednym z rezultatów projektu było utworzenie bazy danych rejestrującej naruszenia prawa w sześciu badanych krajach od 2010 roku do chwili obecnej. Po tej identyfikacji zespół badawczy przeprowadzi krytyczną analizę dotychczasowych rozwiązań zaproponowanych przez UE, aby zapobiegać i zapobiegać pogłębianiu się tendencji antydemokratycznych jej członków. I zaproponują nowe środki, niektóre o charakterze prawnym, a niektóre o charakterze politycznym, przydatne dla międzynarodowych i krajowych administratorów publicznych.

Zdaniem prof. Susany Sanz z CEU UCH, głównego badacza projektu: „Uzyskanie tych danych pozwoli nam porównać sytuację w zakresie praworządności przed pandemią Covid-19 i po jej wybuchu oraz dowiedzieć się, czy doszło do wzrostu naruszeń Przepisy prawa dotyczące ochrony zdrowia, a które w ich przypadku” – dodaje Sanz. „Epidemia i jej konsekwencje dodatkowo uzasadniają możliwość przeprowadzenia porównawczego, naukowego i systematycznego międzynarodowego badania tego nadzwyczajnego kryzysu wartości Unii Europejskiej. Bezpieczeństwo ludzi i zdrowie publiczne”.

Międzynarodowy zespół

Wraz z Susaną Sanz Caballero z CEU UCH jest głównym badaczem Narodowego Projektu Antonio Bar Cendón z UV. Utworzono zespół 16 naukowców, w skład którego wchodzili profesorowie CEU UCH Manuel Martínez Sospedra, Rosa García Vilardel, Leopoldo García Ruiz, Marta Pérez Gabaltan i Joaquín Marco. Zespół uzupełniła Clara Bordela z UV; Ainho Uribe z USP CEU; Włosi Valentina Colcelli, Consiglio Nazionale de la Ricerche i Roberto Cippitani, Università degli Studi di Perugia; Barbara Grabowska-Moros z Central European University, Węgry; Fruzsina Gardos-Orosz z Uniwersytetu Eötvösa Loránda na Węgrzech; Dario Cebo z Uniwersytetu w Zagrzebiu, Chorwacja; oraz David Ramiro Troitino z Politechniki w Tallinie w Estonii.

Projekt „Kryzys praworządności w Unii Europejskiej: przyczyny, konsekwencje i propozycje rozwiązań prawnych i politycznych. Węgry, Polska, Chorwacja, Estonia, Hiszpania i Włochy jako studia przypadków” Ministerstwa Nauki i Innowacji (PID2021- 126765NB-I00 z MICINN) i WDB z Generalitat Valenciana (AICO/2021/099) otrzymały dofinansowanie.